Landschapskwaliteit en biodiversiteit
Binnen dit thema komen veel verschillende zaken aan bod. De open ruimte, de belangrijkste spelers daarin en de verschillende functies ervan. Biodiversiteit en hoe we die kunnen behouden en verbeteren door (kleine) ingrepen in het landschap, alternatieve landbouw, en het inzetten op bewustwording bij burgers. Als natuurbeheerders en landbouwers de handen ineen slaan kunnen we versnippering tegengaan, methoden voor wateropslag en infiltratie testen en werken aan het verbeteren van de bodem. Last but not least: binnen dit thema kunnen we ook het draagvlak voor en begrip van natuur als landbouw vergroten bij zowel boer, burger als natuurbeheerder.
Kruisbestuiving (overlappende thema’s)
De verschillende thema’s staan niet op zich, en het thema landschap omvat eigenlijk alles dat ons omringt. Ook het brede begrip ‘Open ruimte’ valt daaronder. Open ruimte is globaal genomen de som van landbouw, natuur en bos. Maar ook open ruimte in verstedelijkte context is onderwerp voor LEADER-projecten. Denk aan stadsparken, pleintjes, wegbermen, “groene vingers”, water, leegstaande terreinen, restgronden en andere “overstukjes”, die eventueel in verbinding met de omliggende, grotere, open ruimte staan.
Zoals de voorbeelden hierboven misschien doen vermnoeden, is er dus heel wat kruisbestuiving mogelijk met de andere thema’s. Een project dat bijvoorbeeld wil werken aan meer groen in het dorp, het klimaatrobuuster maken ervan, past ook in het thema ‘Leefbare en levendige dorpen‘. Wil je werken aan een toekomstperspectief en tools voor landbouwers waarmee zij duurzaam (klimaat en financieel) kunnen ondernemen, bijvoorbeeld rond biomassa en andere reststromen, dan werk je ineens ook aan het thema ‘Landbouw, korte keten en biomassa‘.
Lees verder en leg zelf verbanden. In de lokale ontwikkelingsstratie voor elk gebied (te vinden op de gebiedspagina en bij documenten) vind je nog veel meer informatie en voorbeelden. We zijn benieuwd naar je voorstel!
Doelstellingen per gebied
Doelstelling 1 | We nemen maatregelen om de biodiversiteit te behouden en te versterken
De open ruimte in dit gebied neemt in een snel tempo af en versnippert. Door die versnippering wordt het leefgebied van soorten verstoord, zogenaamde habitatfragmentatie. Door groen en water te gaan verweven en verbinden doorheen dorpen en het landbouwlandschap, kan hier een oplossing geboden worden. Oplossingen kunnen zijn: het aanplanten van hagen, heggen, houtkanten, trage wegen, poelen (kleine landschapselementen) en door vanuit een gebiedsgerichte aanpak rond landschap te werken.
Doelstelling 2 | Samenwerking tussen de hoofdgebruikers van de open ruime stimuleren: natuur en landbouw/ verweving tussen natuur en landbouw
Er is een relatief grote oppervlakte aan natuur, reservaten en speciale beschermingszones in MarkAante Kempen+. Omdat er ook heel wat snippers natuur verweven zijn met landbouw in het gebied, is er behoefte aan meer samenwerking tussen de twee hoofdgebruikers van de open ruimte: natuur en landbouw.
Waar we met doelstelling 1 vooral realisaties op het terrein beogen om het landschap en de biodiversiteit te versterken, zoeken we in doelstelling 2 naar samenwerkingen die kunnen bijdragen aan een sterker landschap en meer biodiversiteit.
Doelstelling 3 | Inzetten op beleving in de open ruimte
De robuuste en aaneengesloten open ruimte is een troef in deze regio, en we zouden meer kunnen inzetten op de beleving daarvan. Door de ligging van MarkAante Kempen+ op de grens tussen Nederland, de grootstad Antwerpen en de centrumstad Turnhout, heeft het gebied een groot aantal potentiele bezoekers die geïnteresseerd zijn in de kwaliteiten van het platteland.
Doelstelling 4 | Inzetten op een klimaatrobuuster landschap
De open ruimte kan bijdragen aan het klimaatvraagstuk door aanpassingen te doen in functie van het veranderend klimaat (adaptatie). Denk aan aangepaste planten- en dierensoorten, meer ruimte voor water, etc. Ook kunnen we verdere klimaatverandering tegengaan (mitigatie) door in te zetten op duurzame energiebronnen, koolstofopslag in de bodem en andere slimme oplossingen.
Doelstelling 1 | We behouden en versterken de biodiversiteit
De biodiversiteit gaat stelselmatig achteruit om verschillende redenen. Versnippering en fragmentatie van de open ruimte is één van de redenen die habitats verstoren. Er is dus een nood om de verschillende stukken open ruimte terug te verbinden en zo biodiversiteitscorridors en verbindingen te creëren.
Daarnaast zijn mensen zich niet altijd bewust van de verschillende diensten die de open ruimte levert, wie daarin een rol speelt, waarom die open ruimte zo belangrijk is en ze dus maximaal behouden moet worden. Er is nood aan sensibilisering rond de open ruimte en haar belangrijkste dragers en functies.
Samenwerking tussen de verschillende actoren in die open ruimte is bovendien noodzakelijk om polarisatie tegen te gaan. Daarom komen in de acties die volgen regelmatig de termen ‘samenwerking’ en ‘integraal’ terug.
Acties
- Intersectorale educatieve projecten die inzetten op samenwerking van natuur en landbouw en jongeren (onderwijs, jeugdverenigingen)
- Inwoners van het dorp sensibiliseren over en betrekken bij het behouden en versterken van biodiversiteit
- Integrale proefprojecten om biodiversiteit te verbeteren vanuit een gebiedsgerichte visie
Doelstelling 2 | De open ruimte meer aaneengesloten maken door samenwerking tussen de hoofdgebruikers van de open ruimte
De robuuste open ruimte in deze regio is een troef. Landbouw en natuur zijn verweven in heel wat stukken van dit LEADER-gebied. Toch liggen er nog wel wat kansen om versnipperde stukken open ruimte aan elkaar te sluiten. Er is dan ook nood aan meer verbindende initiatieven tussen de twee hoofddragers van de open ruimte: landbouw en natuur. Vaak ontstaan er spontane verbindingen als verschillende partijen met elkaar kunnen praten in een veilige omgeving omdat hun uiteindelijke doel hetzelfde is: behoud van de open ruimte.
LEADER is het programma bij uitstek om hiermee aan de slag te gaan, gezien alle partijen samen aan tafel zitten en mee de Lokale Ontwikkelingsstrategie schreven. De volgende acties zetten in op samenwerking tussen verschillende actoren.
Acties
- Initiatieven ontwikkelen die versnipperde open ruimte verbinden door samenwerking tussen de dragers van de open ruimte
- Verbindingen creëren tussen natuurbeheerders en landbouwers
Doelstelling 3 | Creëren van een klimaatrobuuster landschap
De uitdagingen rond het klimaat zijn enorm: zowel klimaatmitigatie (voorkomen) als –adaptatieprojecten (aanpassen) zijn nodig om klimaatbestendige en veerkrachtige omgevingen te kunnen creëren. De open ruimte kan hierin een belangrijke rol spelen en omdat die open ruimte een troef is in Kempen Oost, werden volgende twee acties geformuleerd.
Acties
- Proefprojecten die focussen op waterbeheer door en bij landbouwers
- Initiatieven die inzetten op versterken van het bodemleven
Doelstelling 1 | We behouden en versterken de biodiversiteit.
Aan deze doelstelling liggen verschillende kansen en noden ten grondslag: De biodiversiteit gaat stelselmatig achteruit om verschillende redenen. Versnippering en fragmentatie van de open ruimte is één van de redenen die habitats verstoren. Er is dus een nood om verschillende stukken open ruimte opnieuw met elkaar te verbinden en zo biodiversiteitscorridors en verbindingen te creëren.
Daarnaast zijn mensen zich niet altijd bewust van de verschillende diensten die de open ruimte levert, wie daarin een rol speelt, waarom die open ruimte zo belangrijk is en ze dus maximaal behouden moet worden.
Er is nood aan sensibilisering rond de open ruimte en haar belangrijkste dragers en functies.
Doelstelling 2 | Samenwerking tussen de hoofdgebruikers van de open ruime stimuleren: natuur en landbouw/verweving tussen natuur en landbouw.
De verwevenheid van landbouw en natuur is kenmerkend voor het gebied. Dit zorgt voor de nood aan meer samenwerking tussen deze twee hoofdgebruikers van de open ruimte. Ook kan er worden ingezet op verbindende activiteiten met een educatieve invalshoek.
Waar we met doelstelling 1 vooral realisaties op het terrein beogen om het landschap en de biodiversiteit te versterken, zoeken we in doelstelling 2 naar samenwerkingen (in de hoofden, door samen dingen te doen) die kunnen bijdragen aan een sterker landschap en meer biodiversiteit.
Doelstelling 3 | Inzetten op beleving in de open ruimte.
Binnen deze doelstelling richten we ons op beleving en toegankelijkheid van de open ruimte, om op die manier te zorgen voor meer draagvlak en kennis over landschap in het gebied. Er is nog heel wat open ruimte in en rond de dorpskernen en er is nood die uit te breiden, bijvoorbeeld in kwetsbare buurten.
Doelstelling 4 | Landschapskwaliteit versterken door samenwerking.
Er is habitatfragmentatie en verschillende soorten staan onder druk. Er zijn zeker kansen tot verdere verweving van landbouw, natuur en water in het gebied. Er is nood aan bestaand groen beter verbinden en groen-blauwe netwerken creëren om het toenemende splitsen en versnijden van landschappen tegen te gaan. We kunnen inzetten op natuurcorridors en meer biodiverse trage wegen creëren.
